Bài 42: Bảo toàn năng lượng và sử dụng năng lượng

1. Bảo toàn năng lượng

Câu hỏi 1: Khi phơi lúa, hạt lúa nhận năng lượng từ đâu để có thể khô được?

Gợi ý trả lời:

Khi phơi lúa, hạt lúa nhận năng lượng nhiệt từ mặt trời để có thể khô được.

Câu hỏi 2: Đổ nước vào trong cốc có chứa nước đá thì trong cốc có sự truyền năng lượng như thế nào?

Gợi ý trả lời:

Nhiệt độ của nước và đá có sự chênh lệch, cụ thể là nước có nhiệt độ cao hơn vào đá có nhiệt độ thấp thì nước sẽ truyền nhiệt độ cho đá khiến đá có hiện tượng tan ra, đồng thời đá cũng truyền nhiệt độ lạnh vào nước khiến nước trở nên lạnh hơn.

Câu hỏi 3: Vào lúc trời lạnh, người ta thường xoa hai bàn tay vào nhau, khi đó dạng năng lượng nào đã chuyển thành nhiệt để làm ấm bàn tay?

Gợi ý trả lời:

 Vào lúc trời lạnh, người ta thường xoa hai bàn tay vào nhau, khi đó, dạng năng lượng động năng đã chuyển thành nhiệt năng để làm ấm bàn tay.

Câu hỏi 4: Khi ô tô động cơ nhiệt chạy, dạng năng lượng nào chuyển thành năng lượng cho ô tô hoạt động?

Gợi ý trả lời:

Khi ô tô động cơ nhiệt chạy, dạng năng lượng nhiệt năng đã chuyển thành năng lượng cho ô tô hoạt động.

Câu hỏi 5: Khi đèn đường được thắp sáng, dạng năng lượng nào đã chuyển thành quang năng?

Gợi ý trả lời:

Khi đèn đường phát sáng, dạng năng lượng nhiệt năng đã chuyển hóa thành quang năng.

Câu hỏi 6: Khi bình nóng lạnh hoạt động, đã có sự chuyển hóa năng lượng từ dạng nào?

Gợi ý trả lời:

Khi bình nóng lạnh hoạt động, đã có sự chuyển hóa năng lượng từ dạng điện năng sang dạng nhiệt năng.

Câu hỏi 7: Hãy phân tích sự chuyển hóa năng lượng trong hoạt động của đèn tín hiệu giao thông dùng năng lượng mặt trời

Gợi ý trả lời:

Phân tích sự chuyển hóa năng lượng trong hoạt động của đèn tín hiệu giao thông dùng năng lượng mặt trời:

• Điện năng trong tấm pin mặt trời của đèn giao thông sẽ hấp thụ ánh sáng mặt trời để chuyển hóa thành dạng điện năng được tích trữ trong pin.

• Loại điện năng đó sẽ khiến đèn phát sáng khi chuyển hóa thành quang năng.

Câu hỏi 8: Hãy mô tả sự thay đổi động năng và thế năng của viên bi khi viên bi chuyển động từ vị trí A tới vị trí B, từ vị trí B tới vị trí C. So sánh năng lượng của viên bi khi ở vị trí A và khi ở vị trí C

Gợi ý trả lời:

• Từ A - B: vận tốc tăng dần và lớn nhất tại vị trí B, đây đồng thời cũng là vị trí động năng lớn nhất. Tuy nhiên, bởi vì khi viên bi ở vị trí B (vị trí thấp nhất) nên thế năng tại đây cũng sẽ bé nhất.

• Từ B - C: vị trí viên bi được tăng dần khi chuyển động từ B - C, vì thế thế năng sẽ tăng dần. Nhưng bởi vì vận tốc lúc này sẽ giảm dần, nên động năng cũng sẽ giảm dần theo đó.

Câu hỏi 9: Trong quá trình viên bi chuyển động, ngoài động năng và thế năng còn có dạng năng lượng nào xuất hiện?

Gợi ý trả lời:

Nhiệt năng

Câu hỏi 10: Khi quạt điện hoạt động, điện năng cung cấp cho quạt chuyển hóa thành những dạng năng lượng nào? Theo em tổng các dạng năng lượng đó có bằng phần điện  năng ban đầu cung cấp cho quạt không?

Gợi ý trả lời:

Điện năng cung cấp cho quạt khi quạt điện hoạt động chuyển hóa thành nhiệt năng và cơ năng. 

Tổng các dạng năng lượng trên sẽ bằng với phần điện năng ban đầu cung cấp cho quạt.

2. Năng lượng hao phí trong sử dụng

Câu hỏi 1: Quan sát hình 42.5, 42.6, 42.7 và cho biết trong các hoạt động, năng lượng ban đầu đã chuyển hóa thành những dạng năng lượng nào? Hãy chỉ ra phần năng lượng nào có ích, phần năng lượng nào là hao phí

Gợi ý trả lời:

• Hình 42.5: nhiệt năng chuyển hóa thành động năng và thế năng. Đây là năng lượng có ích.

• Hình 42.6: động năng chuyển hóa thành nhiệt năng và thế năng. Trong đó, loại năng lượng có ích chính là thế năng, còn năng lượng hao phí là nhiệt năng.

• Hình 42.7: điện năng chuyển hóa thành nhiệt năng và cơ năng. Trong đó, loại năng lượng có ích chính là cơ năng, còn năng lượng hao phí là nhiệt năng.

Câu hỏi 2: Quan sát hình 42.8 và cho biết khi bóng đèn sợi đốt đang sáng, điện năng cung cấp cho bóng đèn đã chuyển hóa thành những dạng năng lượng nào? Dạng năng lượng nào có ích, dạng năng lượng nào là hao phí?

Gợi ý trả lời: 

Theo hình 42.8, có thể thấy rằng khi bóng đèn sợi đốt đang sáng, điện năng cung cấp cho bóng đèn đã chuyển hóa thành: nhiệt năng, quang năng. Trong đó, quang năng là dạng năng lượng có ích, ngược lại nhiệt năng là dạng năng lượng hao phí.

3. Tiết kiệm năng lượng

Câu hỏi 1: Những hoạt động nào ở bảng 42.1 là sử dụng năng lượng hiệu quả và không hiệu quả? Vì sao?

Gợi ý trả lời: 

Câu hỏi 2: Em hãy nêu một số lợi ích của việc thực hiện tiết kiệm năng lượng

Gợi ý trả lời: 

Hoạt động sử dụng năng lượng hiệu quả	Hoạt động sử dụng năng lượng không hiệu quả
Chỉ dùng máy giặt khi có đủ lượng quần áo để giặt	Ngắt tủ lạnh ra khỏi nguồn điện khi nhiệt độ ổn định
Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng	Sử dụng bóng đèn dây tóc thay vì bóng đèn LED
Sử dụng điện mặt trời trong trường học	Bật lò vi sóng trong phòng có máy lạnh
Sử dụng nước sinh hoạt với một lượng vừa đủ nhu cầu	Khi không sử dụng các thiết bị như máy tính, tivi, .... nên để ở chế độ chờ
Để điều hòa ở mức trên 20 độ C	Để các thực phẩm có nhiệt độ cao (còn nóng) vào tủ lạnh

Lý do: hoạt động sử dụng năng lượng không hiệu quả là những hoạt động làm lãng phí năng lượng.

Câu hỏi 3: Hãy nêu các biện pháp tiết kiệm năng lượng trong cuộc sống hằng ngày

Gợi ý trả lời: 

• Không khai thác nhiên liệu hóa thạch một cách tràn lan, cần giảm nhu cầu và khai thác hợp lý.

• Sử dụng nguồn năng lượng một cách hiệu quả, biết tiết kiệm nguồn năng lượng.

• Bảo vệ môi trường sống.

• Ra sức bảo vệ nguồn năng lượng cho tương lai, bởi vì năng lượng là hữu hạn, nếu khai thác quá mức có thể cạn kiệt.

Câu hỏi 4: Em hãy nêu một số biện pháp tiết kiệm năng lượng khi sử dụng điện ở nhà

Gợi ý trả lời: 

• Dùng những sản phẩm thân thiện môi trường và tiết kiệm năng lượng.

• Tắt điện, tắt các nguồn điện khi không sử dụng.

• Không sử dụng điều hòa, máy sưởi ấm một cách lãng phí, lạm dụng.

• Trồng nhiều cây xanh, dùng các loại năng lượng có khả năng tái tạo.

• Giảm thiểu tối đa chất thải sinh học, thay đổi thói quen sử dụng từ xe máy, ô tô sang xe đạp, đi bộ và phương tiện công cộng.

• Tăng nhiệt độ của tủ lạnh, với bình đun nước nóng nên giảm nhiệt độ.

Câu hỏi 5: Đề xuất một số biện pháp tiết kiệm năng lượng cho trường học

Gợi ý trả lời: 

• Trước khi ra khỏi phòng, nếu không sử dụng cần tắt hết tất cả các thiết bị điện.

• Không sử dụng những máy điều hòa, máy sưởi một cách lạm dụng.

• Thay thế bóng đèn hao phí nhiều năng lượng bằng bóng đèn có khả năng tiết kiệm điện.

Bài tập

Câu hỏi 1: Khi sử dụng lò sưởi điện, năng lượng nào đã biến đổi thành nhiệt năng?

A. Cơ năng          

B. Điện năng.

C. Hoá năng       

D. Quang năng

Gợi ý trả lời: 

B. Điện năng

Câu hỏi 2: Phát biểu nào sau đây đúng? Khi quạt điện hoạt động,

A. phần lớn điện năng tiêu thụ chuyển hóa thành nhiệt năng,

B. phần lớn điện năng tiêu thụ chuyển hoá thành thế năng.

C. phần năng lượng hữu ích thu được cuối cùng bao giờ cũng lớn hơn phần năng lượng ban đầu cung cấp cho quạt.

D. phần năng lượng hao hụt biến đổi thành dạng năng lượng khác.

Gợi ý trả lời: 

D. Phần năng lượng hao hụt biến đổi thành dạng năng lượng khác.

Câu hỏi 3: Một quả bóng cao su được ném từ độ cao h xuống nền đất cứng, khi chạm đất quả bóng nảy lên. Sau mỗi lần nảy lên, độ cao giảm dần, nghĩa là cơ năng của quả bóng giảm dần. Điều đó có trái với định luật bảo toàn năng lượng không? Tại sao? Hãy dự đoán còn có hiện tượng nào khác xảy ra với quả bóng ngoài hiện tượng quả bóng bị nảy lên và rơi xuống.

Gợi ý trả lời: 

Điều trên không trái với định luật bảo toàn năng lượng, bởi vì: 

• Một phần cơ năng của quả bóng đã hao phí thành nhiệt năng khi ma sát và đập vào đất.

• Một phần cơ năng truyền vào không khí khiến cho các phần tử không khí chuyển động.

Hiện tượng khác: quả bóng bị biến dạng vào khoảnh khắc chạm đất, nhưng khi nảy lên sẽ trở lại với hình dáng ban đầu. Đồng thời, nhiệt độ của quả bóng sẽ có sự tăng nhẹ.

Câu hỏi 4: Em hãy nêu một số biện pháp tiết kiệm năng lượng khi sử dụng các phương tiện giao thông.

Gợi ý trả lời: 

• Đi bộ, đi xe đạp hoặc các phương tiện công cộng.

• Sử dụng những loại phương tiện thân thiện với môi trường, có khả năng tiết kiệm năng lượng.

• Khi tham gia giao thông, tránh việc tăng hoặc hãm phanh một cách đột ngột.

• Nếu có thể nên tìm kiếm nơi làm việc, học tập gần với nơi ở.

Bên trên là toàn bộ gợi ý cách soạn KHTN lớp 6 Bài 42: Bảo toàn năng lượng và sử dụng năng lượng mà các bạn học sinh có thể tham khảo. Đừng quên đọc thêm các bài soạn khác tại Cùng Học Vui, bạn nhé!